مهاجرت شیمیایی

بسته بندی مواد غذایی و مهاجرت شیمایی

چه چیزی بخشی از غذا می شود؟

برخی از مواد شیمیایی از بسته بندی مواد غذایی به غذا منتقل می شوند. این فرآیند مهاجرت شیمیایی نامیده می شود. مواد بسته بندی، نوع غذا، دما و زمان نگهداری از عوامل موثر بر مهاجرت مواد شیمیایی هستند.

در ادامه به بررسی انواع بسته بندی می پردازیم:

پلاستیک - کاغذ و مقوا - فلزات – شیشه

شیشه

ایمنی شیمیایی

انتقال مواد تشکیل دهنده شیشه به مواد غذایی به دلیل خواص ساختاری آن نگرانی کمی دارد. با این حال درب و بسته‌بندی منبعی از مهاجرت شیمیایی هستند که وابسته به عوامل مختلفی مانند کیفیت مواد و ترکیب غذایی و همچنین پردازش و شرایط نگهداری است. اگرچه سطح این عوامل کوچک است برخی موارد مهاجرت بالایی را نشان داده‌اند. 

ترکیب بسته‌بندی

شیشه از شبکه تصادفی سیلیکون دی اکسید و اکسیدهای فلزی تشکیل شده است. اجزای تشکیل دهنده شیشه به شدت در مواد حفظ می‌شود. شیشه به دلیل ساختار مولکولی خود دارای خواص مانع بسیار بالایی است؛ از این رو حتی ذرات شیمیایی کوچک مانند اکسیژن نمی‌توانند از آن عبور کنند و شیشه نیز نمی‌تواند مواد شیمیایی را از مواد غذایی موجود در آن جذب کند. 

هنگامی که با دقت بررسی می‌کنیم شیشه بسیار با دوام و پایدار است، این خواص باعث می‌شود شیشه برای استفاده مجدد بسیار مناسب باشد. شیشه می‌تواند بارها و بارها بدون افت کیفیت بازیافت شود. با این حال شیشه به دلیل خواصی که دارد در محل‌های دفن زباله تخریب نمی‌شود.

فلز

فلز خاصیت بازدارندگی خوبی در برابر گازها، نور و بو دارد و در دمای بالا مقاوم است. فلزات مورد استفاده در بسته‌بندی غذا عموماً آلومینیوم و فولاد است. از اوایل قرن ۱۹ فلز به طور گسترده برای بسته‌بندی غذا استفاده می‌شود. اختراع فرایند کنسرو کردن مواد غذایی استفاده از فلز را نه تنها برای ذخیره بلکه برای بسته‌بندی مواد غذایی ممکن ساخته است. 

ایمنی شیمیایی

هنگامی که فلز در تماس مستقیم با غذا است، یون‌های فلزی می‌توانند از آن مهاجرت کنند در مواد غذایی با نمک بالا و یا اسیدیته این انتقال سریع‌تر است. پوشش‌های ارگانیک قوطی فعل و انفعالات بین فلز و غذا را کاهش می‌دهند. با این حال بسیاری از مواد شیمیایی موجود در این پوشش‌ها نیز به مواد غذایی مهاجرت می‌کنند که به طور مرتب در غذاهای کنسرو شده و نوشیدنی‌ها در دهه‌های گذشته دیده شده‌اند.

ترکیب بسته‌بندی

بسته‌بندی مواد غذایی و آشامیدنی ساخته شده از آلومینیوم شامل آلیاژ‌های بیش از ۹۰ درصد آلومینیوم با سایر فلزات مانند مس روی و منگنز تشکیل شده است. قوطی‌های فولادی از فولاد قلع دار تولید می‌شوند که  به آن ورق قلع یا فولاد با روکش کروم الکترولیتی نیز می‌گویند. تماس مستقیم بین فلز و غذا می‌تواند یکپارچگی بسته‌بندی را از بین ببرد و خواص غذایی را تغییر دهد. از این رو بسته‌بندی فلزی اغلب با یک پلیمر عالی روکش شده است تا از این فعل و انفعالات ناخواسته جلوگیری کند.

کاغذ و مقوا

کاغذ و مقوا از دیرباز به عنوان بسته‌بندی مورد استفاده قرار گرفته‌اند آنها از الیاف سلولوزی با منشا عمدتاً چوب ساخته می‌شوند. کاغذ و مقوا قابل تجدید بوده و در زمره مواد زیست تخریب پذیر قرار می‌گیرند. معمولا از کاغذ و مقوا برای بسته‌بندی مواد غذایی خشک مانند آرد برنج و ماکارونی استفاده می‌شود. علاوه بر این از آنها به طور گسترده‌ای به عنوان بسته‌بندی ثانویه استفاده می‌شود. 

ایمنی شیمیایی

کاغذ و مقوا خاصیت بازدارندگی بسیار کمی دارند زیرا مواد تشکیل دهنده آن بسیار متخلخل هستند. همچنین مهاجرت از مواد شیمیایی موجود در آن مانند جوهر چاپ و چسب رایج بوده و میزان آن ممکن است بسیار بالا باشد. مهاجرت شیمیایی به نوع مواد غذایی دما و زمان نگهداری فراریت ماده شیمیایی و عواملی از این قبیل بستگی دارد. 

ترکیب بسته‌بندی

ساختار کاغذ و مقوا از الیاف سلولزی تشکیل شده است طی فرایند تولید و سفارشی سازی کاغذ و مقوا مواد افزودنی مختلفی استفاده می‌شوند. مانند پر کننده‌ها پوشش‌ها و چسب‌های مصنوعی. علاوه بر این کاغذ و مقواها معمولاً چاپ رنگ شده و برچسب زده می‌شوند. ترکیب شیمیایی کاغذ بسته‌بندی و مواد غذایی می‌تواند متفاوت باشد و برخی مواقع برای سازندگان آن نیز ناشناخته است. 

پلاستیک

پلاستیک سبک همه کاره و ارزان است بیشتر انواع پلاستیک‌ها با کربن فسیلی ساخته می‌شوند. اما امروزه منابع کربن تجدید پذیر به طور فزاینده‌ای به عنوان مواد اولیه استفاده می‌شوند. از دهه ۱۹۵۰ پلاستیک کاربردهای بی‌شماری در اقلام بسته‌بندی مواد غذایی مانند بطری‌ها، سینی‌ها، کیسه‌ها و فیلم‌ها داشته است. پلاستیک اغلب در ترکیب با سایر مواد مورد استفاده می‌شود موادی مانند کاغذ و مقوا فلزات شیشه جوهر چاپ چسب و پوشش‌ها.

ایمنی شیمیایی

پلاستیک‌ها می‌توانند مواد شیمیایی را به غذا یا نوشیدنی بسته‌بندی شده منتقل کنند. این فرایند مهاجرت شیمیایی نامیده می‌شود در بیشتر موارد مهاجرت شیمیایی برخی از مواد شیمیایی شناخته شده است، در حالی که بسیاری دیگر تنها به طور جزئی شناسایی شده‌اند یا کاملاً ناشناخته مانده‌اند. مهاجرت شیمیایی به عواملی مانند نوع غذا دما و زمان نگهداری بستگی دارد و تاثیر آن بر سلامت انسان کاملاً درک نشده است.  

ترکیب بسته‌بندی

پلاستیک‌ها از پلیمرها و مواد افزودنی مختلف برای سفارشی کردن مشخصات فنی تشکیل شده‌اند. انواع زیادی از مواد شیمیایی مختلف را می‌توان برای تولید بسته‌بندی مواد غذایی پلاستیکی استفاده کرد. بسیاری از آنها دارای خواص خطرناک بوده و برخی نیز فاقد اطلاعاتی درباره میزان آلودگی است. علاوه بر این پلاستیک‌ها عمدتاً حاوی مواد افزودنی، آلاینده‌ها و مواد واکنش پذیر می باشند.

نتیجه گیری